Επιστημονικά Νέα

Στο παρόν έγγραφο μπορείτε να βρείτε μία σύντομη περιγραφή της έρευνας που δημοσιεύτηκε τον Νοέμβριο του 2021. Επίσης θα βρείτε 3 link:για την πρωτότυπη δημοσίευση (ελεύθερα διαθέσιμη στα Αγγλικά) καθώς και για εκτενή περίληψη της στα Ελληνικά.

Προκειμένου να βελτιστοποιηθούν οι κατάλληλες ενέργειες διατήρησης του πληθυσμού της καφέ αρκούδας (Ursus arctos L.) στην Ελλάδα, υπολογίσαμε το μέγεθος της απογραφής (Nc) και του αποτελεσματικού πληθυσμού (Ne) καθώς και την γενετική κατάσταση των υποπληθυσμών της καφέ αρκούδας σε τρία Εθνικά Πάρκα (NP): Πρέσπα (MBPNP), Πίνδου (PINDNP), και Ροδόπης (RMNP). Οι υποπληθυσμοί της Πρέσπας και της Πίνδου βρίσκονται στο δυτική Ελλάδα και ο πληθυσμός της Ροδόπης βρίσκεται στην ανατολική Ελλάδα. Εξάγαμε DNA από 472 δείγματα τριχών και ενισχύθηκαν μέσω PCR 10 μικροδορυφορικών θέσεων. Συνολικά, από τα 472 δείγματα τα 257 (54,5%) ήταν γονότυπος για 6-10 μικροδορυφορικούς τόπους. Η γενετική ανάλυση αποκάλυψε ότι ο αποτελεσματικός πληθυσμός (Ne) ήταν 35, 118 και 61 άτομα για Πρέσπα (MBPNP), Πίνδο (PINDNP), και Ροδόπη (RMNP), αντίστοιχα, ενώ υψηλά επίπεδα ενδογαμίας ήταν βρέθηκαν στην Πρέσπα και τη Ροδόπη αλλά όχι στην Πίνδο. Επιπλέον, η ανάλυση της γενετικής δομής έδειξε ότι ο πληθυσμός της Πίνδου είναι γενετικά διακριτός, ενώ η Πρέσπα και η Ροδόπη παρουσιάζουν αλληλοεπικαλύψεις. Τέλος, βρήκαμε μια αξιοσημείωτη γονιδιακή ροή από την Πρέσπα στη Ροδόπη (10,19%) και από τη Ροδόπη στην Πρέσπα (14,96%). Ως εκ τούτου, πρέπει να αναληφθούν στοχευμένες ενέργειες για τη διατήρηση των αρκούδων που ζουν στις προαναφερθείσες περιοχές, προκειμένου να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα του είδους και να διατηρηθούν οι διάδρομοι που επιτρέπουν τη συνδεσιμότητα μεταξύ των υποπληθυσμών της αρκούδας στην Ελλάδα.

Εκτενής Ανασκόπηση-Ενημερωτική Έκθεση για την κατάσταση του είδους σε όλη την χώρα. Το έγγραφο δημοσιεύτηκε αρχικά το 2018 και στην συνέχεια εμπλουτίστηκε το 2020.

Το παρόν αποτελεί το κείμενο των παρατηρήσεων που κατέθεσαν τον Νοέμβριο του 2017 οι περιβαλλοντικές οργανώσεις Αρκτούρος, ΑΡΧΕΛΩΝ, Δίκτυο Μεσόγειος SOS, Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης, Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, Εταιρεία Προστασίας Πρεσπών, Kαλλιστώ, ΑΝΙΜΑ, MEDASSET, MΟm και WWF Ελλάς στη δημόσια διαβούλευση επί του σχεδίου νόμου «Οργάνωση και λειτουργία φορέων διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών»

Φοιτητική εργασία στο πλαίσιο πρακτικής άσκησης στην Καλλιστώ βασισμένη κατά το μεγαλύτερο μέρος της εργασία πεδίου με επισκέψεις και καταγραφές-δειγματοληψίες στην περιοχή μελέτης (περιαστικό δάσος Θεσσαλονίκης Σέιχ-Σου), αλλά και σε βιβλιογραφική σε μικρότερο βαθμό.

Τechnical report prepared under a service contract as part of the EU Large Carnivores Initiative. Prepared by: Aleksandra Majić Skrbinšek and Miha Krofel from University of Ljubljana, Biotechnical Faculty, Jamnikarjeva 111, 1000 Ljubljana, Slovenia Contributors (either via completing a questionnaire or by participating in a workshops, in alphabetic order): Agnieszka Sergiel, Bernhaard Gutleb, Claudio Groff, Diana Zlatanova, Djuro Huber, Elena Tironi, Elisabetta Rossi, Felix Knauer, Georg Rauer, Giuliana Nadalin, Ivan Kos, Jean-Jacques Camarra, Jochen Grab, Juan Carlos Blanco, Klemen Jerina, Marcus Elfström, Manfred Wölfl, Marko Jonozovič, Mateja Blažič, Michal Haring, Nuria Selva, Paolo Molinari, Peep Männil, Piero Genovesi, Reinhard Schnidrig, Robin Rigg, Silviu Chiriac, Slaven Reljić, Tomasz Zwijacz-Kozica, Umberto Fattori, Urs Breitenmoser and Yorgos Mertzanis

Η ανάκαμψη των μεγάλων σαρκοφάγων (αρκούδα, λύκος, λύγκας, αδηφάγος) στην Ευρώπη αποτελεί έμπρακτη απόδειξη ότι η συνύπαρξη της άγριας ζωής με τον άνθρωπο είναι εφικτή ακόμα και όταν αυτό έχει αυτονόητες δυσκολίες και προκλήσεις! Όπως αναφέρει έρευνα που δημοσιεύτηκε πρόσφατα (Δεκ. 2014) στο περιοδικό «Science», ένα από τα παγκοσμίως κορυφαία επιστημονικά περιοδικά, στις αρχές του 20ου αιώνα τα μεγάλα σαρκοφάγα είχαν βρεθεί σε πολλές χώρες στο χείλος της εξαφάνισης κυρίως λόγω της καταστροφής των ενδιαιτημάτων τους. Σήμερα όμως, τουλάχιστον ένα από τα προαναφερόμενα είδη, είναι παρόν στο 1/3 της Ευρωπαϊκής ηπείρου. Ο κυριότερος λόγος για αυτή την ανάκαμψη των μεγάλων σαρκοφάγων δεν είναι άλλος από την αποτελεσματική εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας και πιο συγκεκριμένα της Διεθνούς Συνθήκης της Βέρνης του 1979 και της Ευρωπαϊκής Οδηγίας για τους «Οικοτόπους και τα Είδη του 1992 (η περίφημη Κοινοτική Οδηγία 92/43). ια την συγκεκριμένη έρευνα του περιοδικού «Science» εργάστηκαν 76 ερευνητές από 26 χώρες. Ανάμεσά τους δύο από τους βασικούς ερευνητές της ΚΑΛΛΙΣΤΩΣ, οι διδάκτορες βιολογίας Γιώργος Ηλιόπουλος (με ειδίκευση στην οικολογία του λύκου) και Γιώργος Μερτζάνης (με ειδίκευση στην οικολογία της αρκούδας), που παρείχαν πληροφορίες για τα δύο είδη στην Ελλάδα. Ένα από τα σημαντικά ευρήματα της συλλογικής έρευνας με βάση το άρθρο του περιοδικού «Science» είναι ότι η ανάκαμψη των μεγάλων θηρευτών λαμβάνει χώρα όχι σε κάποιες απομονωμένες και απρόσιτες για τον άνθρωπο περιοχές, αλλά σε ένα τοπίο που κυριαρχείται από τον άνθρωπο. Αυτή είναι μια μεγάλη διαφορά του Ευρωπαϊκού μοντέλου προστασίας της φύσης, σε σύγκριση με τις στρατηγικές που επιδιώκονται σε άλλα μέρη του κόσμου όπου τα σαρκοφάγα προστατεύονται αποκλειστικά σε μεγάλα Εθνικά Πάρκα ή απομονωμένα Καταφύγια Άγριας Ζωής, μακριά από τους ανθρώπους. Αν είχε χρησιμοποιηθεί αυτό το μοντέλο στην Ευρώπη δεν θα είχαμε σχεδόν καθόλου πληθυσμούς σαρκοφάγων, επειδή δεν υπάρχουν πλέον αρκετά μεγάλες περιοχές αδιατάρακτης φύσης. Η συνύπαρξη στον ίδιο χώρο ανθρώπων και μεγάλων σαρκοφάγων πολλές φορές οδηγεί σε συγκρούσεις : καταστροφή/ κατακερματισμός των βιοτόπων των προστατευόμενων ειδών, παράνομη εξόντωση από δηλητηριασμένα δολώματα (φόλες) και από λαθροθηρία, τροχαία ατυχήματα, ζημιές στην αγροτική παραγωγή… Για να επιλυθούν στην πράξη οι συγκρούσεις αυτές η ΕΕ σύστησε επίσημα τον Ιούνιο 2014 την «Ευρωπαϊκή Πλατφόρμα για την Συνύπαρξη Ανθρώπων και Μεγάλων Σαρκοφάγων». Η αποστολή της πλατφόρμας είναι «να προωθεί τρόπους και μέσα που θα μειώνουν και όπου δυνατό θα δίνουν λύσεις, στις συγκρούσεις μεταξύ ανθρώπινων δραστηριοτήτων και την παρουσία μεγάλων σαρκοφάγων, μέσω της ανταλλαγής γνώσης και της ανοιχτής, εποικοδομητικής συνεργασίας βασισμένη στον αμοιβαίο σεβασμό.» Οι οργανισμοί που συμμετέχουν (ως κοινωνικοί εταίροι) στην «Πλατφόρμα» είναι οι εξής: -Διεθνής οργάνωση για τη φύση – IUCN (International Union for Conservation of Nature) -Ομοσπονδία Ευρωπαϊκών Εθνικών Πάρκων – EUROPARC Federation -Ένωση Ευρωπαίων Γαιοκτημόνων – ΕLO -Ομοσπονδία Οργανώσεων για το Κυνήγι και τη Διατήρηση της ΕΕ – FACE (Federation of Associations for Hunting and Conservation of the European Union) -Ομοσπονδίες αγροτών και αγροτικών συνεταιρισμών Copa-Cogeca -Διεθνές Συμβούλιο για τη Θήρα και την Προστασία της Άγριας Ζωής – CIC-WILDLIFE -Ένωση Ταρανδοτρόφων – Reindeer Herders Association -WWF International. Το έργο της τεχνικής υποστήριξης του έργου της Πλατφόρμας έχει ανατεθεί από την ΕΕ στην γερμανική εταιρεία συμβούλων adelphi και στην περιβαλλοντική οργάνωση ΚΑΛΛΙΣΤΩ. Τα κυριότερα αντικείμενα της υποστήριξης της Πλατφόρμας είναι: η συλλογή και διάδοση παραδειγμάτων καλών πρακτικών συνύπαρξης, η έκδοση ενημερωτικού φυλλαδίου, η έκδοση τακτικού ενημερωτικού περιοδικού, η επικαιροποίηση και ενημέρωση του website της Πλατφόρμας και η διεξαγωγή συναντήσεων και ενημερωτικών σεμιναρίων. Η ΚΑΛΛΙΣΤΩ θα συνεισφέρει σε αυτή την προσπάθεια αντλώντας γνώση από την δεκάχρονη εμπειρία της κατά την διάρκεια της οποίας έχει εργαστεί με επιτυχία σε πάνω από 40 προγράμματα, μεταξύ των οποίων 5 ευρωπαϊκά έργα «LIFE», 4 έργα «INTERREG» και πολλά ερευνητικά έργα διασυνοριακού χαρακτήρα για την διατήρηση των μεγάλων σαρκοφάγων.